TEDAŞ MÜLAKATI SORULARI

Sorular.

1.Linye nedir?

2.Sorti nedir?

3.Parafudr nedir?

4.Trafo nedir?

5.Topraklama nedir,çeşitleri nelerdir?

6.Elektrik akımı neden alternatif akımla taşınır?

7.Dağıtım sistemlerinde kullanılan malzemeler nelerdir?

8.Transpoze nedir?

9.Enterkonnekte sistem nedir?

10.Alçak gerilim ve orta gerilimde kullanılan direk çeşitleri nelerdir?

11.Dağıtım trafolarının kademe ayarı nasıl yapılır?

12.İzolatör nedir,çeşitleri nelerdir?

13.Jumper nedir?

14.Enerji niçin yüksek gerilimle taşınır?

15.Trafonun zati korumaları nelerdir?

16.Enerjili bir hatta yapılacak olan manevrada öncelikli işlemler nelerdir?

17.Tr'lerin paralel çalışma şartları nelerdir?

18.Trafonun yağı değiştirilirken uygulanan işlemler(trafonun yağı nasıl kontrol edilir)?

19.Enerji nakil hatlarındaki işletme gerilim sınırları kaçtır?

20.Sehim nedir?

21.Akım tr'ü nedir, ne işe yarar?

22.Gerilim tr'ü nedir, ne işe yarar?

23.Dağıtım tr'lerinin elemanları nelerdir?

24.Güç tr'ü nedir, ne işe yarar?

25.Bara nedir, ne işe yarar?

26.Dağıtım sistemleri için izin verilen nominal yüksek gerilim değerleri nelerdir?

27.Fider,elektrifikasyon tanımları?

28.Şalt sahası,trafo merkezi tanımları?

29.Ayırıcı nedir,ne işe yarar,çeşitleri nelerdir?

30.Kesici nedir,ne işe yarar,çeşitleri nelerdir?

31.Bir yerleşim yerinin elektrifikasyonu yapılırken trafo gücü nasıl belirlenir?

32.İletken nedir,çeşitleri nelerdir?

Elektrik akımı neden alternatif akımla taşınır?

Trafonun zati korumaları nelerdir?

Elektrifikasyon?

güç trafopları

Bildiğim kadarıyla,elektrik enerjisinin üretilmesi, iletilmesi ve dağıtılması işlemlerine Elektrifikasyon denir.

Soru:Elektrik neden alternatif akımla taşınır?

Cevap:Elektrik enerjisi, alternatif akım ve doğru akım olarak iki şekilde üretilir. Bugün kullanılan elektrik enerjisinin %90’ından fazlası alternatif akım olarak

üretilmektedir. Bunun çeşitli nedenleri vardır. Bunları sıra ile inceleyelim.

Elektrik enerjisinin uzak mesafelere ekonomik olarak iletilmesi için yüksek

gerilimlere ihtiyaç vardır. Belirli bir güç, mesafe ve kayıp için iletim hattının

kesiti, kullanılan gerilimin karesi ile ters orantılı olarak değişir. Doğru akımın

elde edilmesinde kullanılan dinamolar (D.A. jeneratörü) yüksek gerilimli olarak

yapılamazlar. Komütasyon zorluklarından dolayı, ancak 1500 volta kadar D.A

üreten genaratörler yapılabilmiştir. Alternatif akım üreten alternatörlerden ise

230, 6300, 10500 ve 20000 volt gibi yüksek gerilimler elde edilebildiği gibi,

transformatör denilen statik makinelerle bu gerilimleri 60 kV, 100 kV ve daha

yüksek gerilimlere yükseltmek de mümkündür. Elektrik enerjisinin taşınması

yüksek gerilimli alternatif akımlarla yapılır. Hattın sonundaki transformatörlerle

bu yüksek gerilim, kullanma gerilimine dönüştürülür.

Büyük güçlü ve yüksek devirli DA jeneratörleri komütasyon zorluklarından

dolayı yapılamazlar. Alternatörler ise, büyük güçlü ve yüksek devirli olarak

yapılabilirler. Böylece elde edilen enerjinin kilovat saat başına maliyeti ve

işletme masrafları düşük olur. Alternatörler 200000 kVA, 400000 kVA gücünde

yapılabilirler.

TEDAŞ MÜLAKATI ÇALIŞMA SORULARI CEVAPLARI

1.Linye nedir?

"Dağıtım tablosundan son aydınlanma aygıtı (armatür) yada prizin bağlandığı kutuya (buat) kadar olan kısımdır."

2.Sorti nedir?

"Linye hattı ile aydınlanma aygıtı yada priz arasındaki bağlantı hattıdır."

3.Parafudr nedir?

"Alternatif akımlı güç sistemlerinde çeşitli nedenlerle (yıldırım düşmesi,anahtarlama vb.) oluşan gerilim yükselmelerini sınırlamak amacıyla tasarlanmış -sistem ve techizatın korunmasında- ve enerji besleme sürekliliğinin sağlanmasında önemli bir görevi olan koruma cihazıdır.( Normal işletme şartlarında yalıtım halindedir.)"

4.Trafo nedir?

"Elektrik enerjisinin parametrelerini ( V.I ) değiştiren statik elektromagnetik cihazlara transformatör denir."

5.Topraklama nedir,çeşitleri nelerdir?

"Elektrik tesislerinde aktif olmayan bölümler ile sıfır iletkenleri ve bunlara bağlı bölümlerin bir elektrot yardımı ile toprakla iletken bir şekilde birleştirilmesine topraklama denir."

"3 çeşit topraklama vardır:

1) Koruma Topraklaması : İnsanları tehlikeli dokunma gerilimlerine karşı korumak için işletme araçlarının aktif olmayan kısımlarının topraklanması.(Örn:elektrikli cihazların metal gövdelerinin topraklanması )

2) İşletme Topraklaması : İşletme akım devresinin, tesisin normal işletilmesi için topraklanması.(Örn:trafonun veya alternatörlerin sıfır noktalarının topraklanması )

3) Fonksiyon Topraklaması : Bir işletim tesisinin istenen fonksiyonu yerine getirmesi için yapılan topraklama.(Örn:yıldırıma karşı topraklama,zayıf akıma karşı topraklama )"

6.Elektrik akımı neden alternatif akımla taşınır?

"Transformatörün çalışmasına kısaca değinecek olursak; primer sargısına uygulanan alternatif akım, değişken bir manyetik alan oluşturur.Bu değişken manyetik alan nüve üzerinden devresini tamamlayarak transformatörün sekonder sargısını keser.(Faraday kanunlarına göre;bir sargı, değişken bir manyetik alan tarafından kesilirse üzerinde bir gerilim endüklenir.)Ve manyetik alan tarafından kesilen sekonder sargıda sipir sayısına göre gerilim endüklenir.Dolayısıyla transformatörün çalışması için değişken bir manyetik alan oluşturulması gerekir.Sonuç olarak( transformatörler sayesinde gerilim seviyesi kolayca indirilip yükseltilebildiği için ve enerji iletim hatlarında uzun mesafelerde kayıpları azaltmak için gerilimin yüzlerce kV mesafesine kadar yükseltilmesi gerektiğinden) değişken manyetik alanın oluşması için transformatör sargılarına alternatif akım uygulanması gerekir.(Cümle hızlı okunursa karışıklık kaybolur!!!)"

7.Dağıtım sistemlerinde kullanılan (belli başlı) malzemeler nelerdir?

" 1)Parafudr 2)Ölçü tr. 3)Dağıtım tr. 4)İletken 5)İzolatör 6)Kesici 7)Ayırıcı "

8.Transpoze nedir?

"Kapasitif özelliklerinden dolayı Enerji Nakil Hatları'nda oluşan kapasitif gerilim artışları, hattın uzunluğuna ve iletim gerilimine ve de direk tipine bağlı olarak, hat sonu gerilimi ile hat başı gerilimi farklılık göstermektedir.Bu farklılık şebekemizde hat şönt reaktörleri ve trafo merkezlerindeki reaktörlerde yok edilmektedir.Ayrıca fazlar arasındaki dengesiz kapasitif gerilim artışlarını dengelemek için ENH'nda transpozisyon işlemi yapılır.Faz sıralarının hat başı ve hat sonunda aynı olması için de güzergah boyunca uygun yerlerde 3 veya 3'ün katları sayısınca yapılır.(Daha iyi anlamak için Örn:Hat başında Va=Vb=Vc=154 kV olan gerilim, hat sonunda transpozisyon sayesinde Va'=Vb'=Vc'=170 kV olması sağlanır.Daha sonra şönt reaktörler kullanılarak gerilim eski seviyesi olan Va=Vb=Vc=154 kV' a indirgenir.)"

9.Enterkonnekte sistem nedir?

"Her bölgenin kendine özgü bir elektrik santraline ahip olması her zaman amaca uygun olmaz.Teknik koşulları gerçekleştiren en uygun yerlere elektrik üretim santralleri kurulur.Ve bunlar birbirlerine gerilim gruplarına göre bağlanarak bir enerji ağı kurulursa, artık her yöre için bir elektrik santralinin yapılmasına gerek kalmaz.İşte bir ülkenin tamamının yada belirli bölgelerinin elektrik enerjisi ihtiyacını karşılayabilecek bir biçimde üretim ile tüketim merkezleri arasındaki enerji alışverişini sağlayan enerji taşıma sistemine enterkonnekte sistem denir."

10.AG ve OG'de kullanılan direk çeşitleri nelerdir?

"AG ve OG'de kullanılan direkler beton, demir, ve ağaç direkler olmak üzere 3'e ayrılır.

- Ağaç Direk : Ekonomik olması, taşıma kolaylığı, tesis ve montaj süresinin kısa olması tercih sebebi olmasına yol açar.Tepe kuvvetlerinin zayıf olması dezavantajıdır.

- Demir Direk : Boyalı kaynaklı yada galvanizli civatalı olarak imal edilirler.Demir direkler ağaç direklere nazaran daha uzun ömürlü, beton direklere göre hafiftir.Ancak beton direklere göre bakım ve işletme masrafları yüksektir.

- Beton Direk : Çimento, su, kum, çakıl ve katkı maddesi ile yapılırlar.Beton direklerin demir direklere göre önemli avantajı,hava şartlarından ve özellikle sanayi bölgelerindeki zararlı gaz ve buharlardan az etkilenmesidir."

11.Dağıtım trafolarında kademe ayarı nasıl yapılır?

"Kademe ayarında asıl nokta;trafoların besleme geriliminin değeri (primer tarafının) değiştirildiğinde, sekonder çıkış geriliminin sabit tutulması mantığıdır.Çünkü müşterilere nominal sekonder geriliminin sağlanması işletmeciliğin esasıdır.Bu nedenle dağıtım (güç) trafolarında değişik primer gerilimi karşısında nominal sekonder çıkış gerilimi sağlamak amacıyla kademe değiştirme mekanizmaları ilave edilmiştir.Primer sargılar üzerine yerleştirilmiş bu gerilim ayar sistemi trafo yüksüz iken kullanılır.Genellikle 3 kademeli olarak imal edilirler.Prensip, trafonun dönüştürme oranı primer sargılar üzerinden sargı dilimleri çıkarmak ve ilave etmek suretiyle değiştirmektir. K=U1/U2=N1/N2=I2/I1 formülünden yapılır.

12.İzolatör nedir,görevi,yapısı ve çeşitleri nelerdir?

"Görevleri; Elektriksel bakımdan iletkenleri topraktan ayırmak, iletken ağırlığı ile iletkenler gelen ek yükleri karşılamak.

Yapısı;Cam, porselen, epoksi reçine gibi akıma karşı direnci çok büyük ve yüksek derecede sıcaklığa dayanıklı malzemeden yapılırlar.Camın porselene göre elektrik dayanımı yüksektir.

Çeşitleri;Mesnet tipi, Zincir tipi

Mesnet Tipi İzolatörler: Hava hattı iletkenlerinin üstüne tutturulduğu, bir veya çok parçalı izolatörlerdir.

Zincir Tipi İzolatörler : Özellikle orta ve yüksek gerilimde kullanılırlar.Birbirine eklenebilen birçok parçadan oluşurlar."

13.Jumper nedir?

"Atlama manasına gelir.Bir durdurucu direkte gergi izolatörleri veya mesnet izolatörleri arasındaki iletken kısımdır.Durdurucu direklerde enerji nakil hatlarını bibirlerine irtibatlamaya yarar.

14.Enerji niçin yüksek gerilimler taşınır?

"Elektrik enerjisi yüksek gerilimle iletildiğinde DeltaU(gerilim düşümü)={(k.P.L)/F.U2(kare)}*100 formülünden enerji nakil hattı sonunda gerilim düşümü daha az olur.Devreden az akım geçeceğinden güç kaybı az olur.İletken kesiti daha küçük olacağından iletimde kullanılan dirençler ve diğer gerilim techizatı hacim bakımından daha küçük ve hafif olur.Sonuçta elektrik daha ucuza mal olur.Eğer elektrik santraldeki jeneratörlerden elde edilen (genelde 10,5 kV) çıkış gerilimi ile iletilseydi,iletim akımı, iletken kesiti ve çapı çok daha büyük olacaktı."

15.Trafonun zati korumaları nelerdir?

"Trafo fiderleri; diferansiyel veya tank koruma dışında aşağıdaki koruma elemanlarına sahiptir:

- Lokal ısınma ve yağ bozulması sonucu gaz oluşmasına neden olan herhangi bir sargı arızasında çalışacak Bucholz rölesi koruması,

-Aşırı yük veya dahili bir arıza nedeniyle trafo yağ ve sargısında sıcaklık artışına karşı termik koruma,

-Trafo için tehlike yaratacak biçimde yağ seviyesinin düşmesine karşı yağ seviye koruması,

-Buşinglerdeki aşırı gerilim yükselmelerine karşı Bucholz rölersini koruyan ark boynuzu koruması"

16.Enerjili bir hatta yapılacak olan manevrada öncelikli işlemler nelerdir?

"-Önce hangi hattan manevra yapılacağı tesbit edilir.Ve bu hattın üzerinde bulunan müşterilere haber verilir.

-Fider kesicisi açılır ve kontrol edilir.

-Fiderin bara ve çıkış ayırıcıları açılır ve kontrol edilir.

-Fiderin toprak ayırıcısı kapatılır.

-Bu kesici üzerine uyarı levhaları asılarak başkasının kapatılması önlenir.

-Daha sonra ekibin çalışması için haber verilir."

17.Elektrik iletiminde kullanılan işletme sınırları nelerdir?

"-Alçal Gerilim :1000 V'a kadar

-Orta Gerilim :1000V ile 36kV (dahil)'a kadar

-Yüksek Gerilim:36 kV'dan büyük gerilimler için,"

18.Sehim nedir?

"Gerilen iletken uçlarının bağlı olduğu iki izolatör arasındaki varsayılan doğru çizgi ile iletkenin en sarkık noktası arasındaki uzaklıktır."

19.Transformatör nedir?

"Elektrik enerjisinin parametrelerini (U,I) değiştiren, statik elektromanyetik elemandır."

20.Akım trafosu nedir, ne işe yarar?

"İletim veya dağıtım hattına seri bağlanarak, üzerinden geçen akımı sargı oranları nispetinde düşürerek, ölçü ve koruma sistemleri tarafından kullanılabilir seviyeye getiren elektromanyetik devre elemanıdır."

21.Gerilim trafosu nedir, ne işe yarar?

"Primer tarafından genelde hat ile toprak arasına bağlanarak, faz toprak gerilimini sargı oranları nispetinde düşürerek, yine ölçü ve koruma sistemlerine aktaran elektromanyetik devre elemanıdır."

22.Güç trafosu (Dağıtım Trafosu) nedir, ne işe yarar?

"Güç trafoları, belirli bir gerilimdeki enerjiyi, başka bir gerilime çevirmek için kullanılır.Güç trafoları birkaç kVA'lık küçük trafolardan 500-1000 MVA'lık büyük trafolara kadar değişik güçlerde imal edilirler.Güç trafoları yüksek gerilimden alçak gerilime çevirdikleri enerjiyi miktar olarak değiştirmezler, yani güç sabit kalır."

23.Dağıtım trafolarının elemanları nelerdir?

"-Demir Nüve;Manyetik akı oluşmasını sağlar.

-Primer Sargılar;İnce ve çok sipirli olup, trafonun OG giriş kısmıdır.

-Sekonder Sargılar;Kalın ve az sipirli olup, trafonun AG çıkış kısmıdır.

-İzolasyon Yağı;Sarımlar, sargılar arası ve gövde-tank arası izolasyon ve soğumayı sağlar.

-Ana Tank;Sargıların, nüvenin ve yağın bulunduğu kısımdır.

-Reserve Tankı;Genleşme ve yedek yağ tankıdır.

-Yağ Seviye Göstergesi;Reserve yağ seviyesini görmek içindir.

-Radyatör;Trafo yağının soğumasını sağlar.

-OG-AG Buşingi;OG ve AG fazlarının bağlantı terminalleridir.

-Ark Boynuzu;Enerji nakil hatlarında bir gerilim yükselmesinde trafoyu koruyan kısımdır.

-Termometre;Trafonun ısı derecesini ölçer.

-Gerilim Kademe Komutatörü;OG'de gerilim seviyesini ayarlamaya yarar.

-Bucholz Rölesi;Trafoların zati arızalarında (yani trafonun içindeki arıza veya anormal ısınmalarda) çalışarak sinyal veya açtırma kumandası veren mekanik bir röledir."

24.Bara nedir?

"Aynı gerilimdeki elektrik enerjisinin toplandığı ve dağıtıldığı bir ünitedir."

25.Fider nedir?

"Bir merkez barasından müşteri veya müşteriler grubuna enerji taşıyan hat veya kablo çıkışlarıdır."

26.Elektrifikasyon nedir?

"Elektrik enerjisinin üretilmesi, iletilmesi ve dağıtılması işlemlerine denir."

27.Şalt sahası nedir?

"Genel olarak; Ayırıcılar,kesiciler, baralar, trafo ve yardımcı techizatın bir araya toplandığı, enerjiyi toplamaya veya dağıtmaya yarayan bir tesistir."

28.Trafo merkezi nedir?

"Genel olarak; Bir veya birden fazla yüksek gerilim enerji nakil hattından enerji alan ve bu enerjiyi genellikle orta ve alçak gerilim ile müşteri fiderlerine dağıtan cihaz topluluğunun bulunduğu yerdir."

29.Ayırıcı nedir, kaç çeşittir?

"Yüksüz devreleri güvenli olarak açıp kapamaya yarayan devre elemanıdır.

-Hat Ayırıcısı ;Enerji nakil hattının başında veya sonunda bulunan ayırıcılardır.

-Bara Ayırıcısı;Bara kesicisi iel bara arasında bulunan ayırıcıdır.

-By-Pass Ayırıcısı;Tek bara sisteminde kesiciye paralel çalışan ayırıcıdır.

-Transfer Ayırıcısı;Çift bara sisteminde ana bara ile transfer barayı birleştirir.

-Topraklama Ayırıcısı;Gerilim altında bulunmayan elektrik devrelerinin toprakla irtibatını sağlar."

30.Kesici nedir,yapısı ve çeşitleri nelerdir?

"Kısa devre dahil olmak üzere her türlü yük altında açma kapama yapabilen devre elemanıdır.

Yapısı; -Sabit ve hareketli kontaklar,

-Ark söndürme hücresi,

-İşletme mekanizması

Çeşitleri;1)Yağlı 2)SF-6 Gazlı 3)Vakumlu 4)Havalı kesicilerdir."

31.Bir yerleşim yerinin elektrifikasyonu yapılırken trafo gücü nasıl belirlenir?

"Önce şebekeden akım çeken tüm elemanların güçleri (motor,priz,aydınlatma) tolanır ve kurulu güç bulunur.

Talep Katsayısı=Maksimum Güç/Kurulu Güç 'ten talep katsayısı bulunur.

Trafo Gücü=(Kurulu Güç*Talep Katsayısı)/CosQ (cosQ=0.8 sbt) ifadesinden çekilerek bulunur.(Sizin düşündüğünüzü bende düşünüyorum yani cevap doğru ama muallakta ona göre!!!)