Pano kapak açılım alanı ne olmalıdır?

Elektrik pano kapak açılım alanları, hem iş güvenliği hem de bakım–işletme açısından mevzuat ve standartlarla net şekilde tanımlanmıştır. Aşağıda Türkiye’de ve sahada kabul gören yönetmelik + standart bazlı açıklamayı, pratik ölçülerle birlikte veriyorum.

---

1- Türkiye’de Dayanak Olan Mevzuat ve Standartlar

📘 Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği

• Elektrik panoları güvenli erişim, bakım ve acil müdahaleye uygun yerleştirilmelidir.

• Pano önünde çalışmayı engelleyecek hiçbir unsur bulunamaz.

📘 İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları Yönetmeliği

• Elektrik panoları önünde çalışma alanı bırakılması zorunludur.

• Kapak açıldığında personelin kaçışını engellememelidir.

📘 TS EN 61439 (Alçak Gerilim Pano Standardı)

• Pano kapaklarının tam açılabilir olması gerekir.

• Kapak açıkken pano önünde yeterli çalışma ve bakım alanı sağlanmalıdır.

📘 TS EN 50110-1 (Elektrik Tesislerinde İşletme)

• Elektrik tesislerinde çalışanların kaçış alanı ve müdahale alanı zorunludur.

📘 IEC 61936-1 (Enerji Tesisleri)

• Elektrik ekipmanlarının önünde minimum güvenli mesafeler tanımlanır.

---

2- Pano Kapak Açılım Açısı (Zorunlu)

🔹 Minimum kapak açılım açısı:

• ≥ 90° (zorunlu)

• 120° önerilen

• 180° (tercih edilir – büyük panolar)

📌 Kapak, pano önünde çalışan kişinin geri çekilmesini engellememelidir.

---

3-Pano Önünde Bırakılması Gereken Alanlar (KRİTİK)

🔹 Pano Önü Çalışma Alanı

Gerilim Seviyesi	Minimum Mesafe
≤ 1 kV (AG)	100 cm
1–36 kV (YG)	120–150 cm

Bu alan kapak AÇIK HALDE geçerlidir.

---

🔹 Pano Önü Genişlik

• Pano genişliği kadar

• Ancak minimum: 80 cm

---

🔹 Pano Önü Yükseklik (Serbest Alan)

• ≥ 200 cm

• Tavan, kablo tavası, boru vb. engel bulunamaz.

4- Kurtarılma ve Kaçış Alanı (ÇOK ÖNEMLİ)

📌 Eğer pano önünde çalışma yapılan alan:

• Dar koridor

• Duvara çok yakın

• Kapak açıldığında alanı daraltıyorsa

➡️ En az bir adet açık kaçış yönü bırakılmalıdır.

🔹 Kaçış şartı:

• Çalışma alanından tek hamlede çıkış

• Kapak açıldığında çıkışı kapatmamalı

• Kilitli kapı veya sabit engel bulunmamalı

---

5-Pano Yan ve Arka Mesafeler

Bölge	Minimum Mesafe
Yan boşluk (bakım yoksa)	5–10 cm
Yan boşluk (bakım varsa)	60 cm
Arka bakım alanı varsa	80–100 cm

---

6-Sahada Sık Yapılan HATALAR 🚨

❌ Kapak açıldığında kolon veya duvara çarpması
❌ Pano önüne kablo tavası, boru, havalandırma gelmesi
❌ Pano önüne malzeme bırakılması
❌ Kapak açıkken kaçış alanının kalmaması
❌ 1 m ön boşluk bırakılmaması

Bu hatalar denetimde doğrudan uygunsuzluk sebebidir.

---

7-Denetimde Kullanılan Teknik Cümle Örneği

• “Pano kapak açılım alanı TS EN 61439 ve İş Güvenliği mevzuatına uygun değildir.”

• “Kapak açık konumda pano önünde yeterli çalışma ve kaçış alanı bulunmamaktadır.”

• “Elektrik panosu önünde minimum 1 m çalışma mesafesi sağlanmamıştır.”

• “Kapak açılımı acil durumda personelin geri çekilmesini engellemektedir.”

---

8-Senin Daha Önce Verdiğin Ölçüye Göre (Örnek)

📐 Pano ölçüleri:

• Yükseklik: 220 cm

• Genişlik: 87 cm

• Derinlik: 40 cm

• Kapak: Sol menteşeli – 87 cm

➡️ Zorunlu alan:

• Kapak açıkken önünde minimum 100 cm

• Sol tarafta kapak açılımına engel olmamalı

• Sağ tarafta kaçış yönü bırakılmalı

()



www.elektrikegitimi.com