TEK HAT ŞEMASI NEDİR?

Tek hat şeması, bir elektrik tesisatındaki;

• Enerjinin nereden gelip

• Hangi elemanlardan geçerek

• Hangi yüklere gittiğini

tek çizgi üzerinden gösteren sadeleştirilmiş elektrik şemasıdır.

Gerçekte 3 faz + N + PE vardır,
tek hat şemasında tek çizgiyle temsil edilir.

---

TEK HAT ŞEMASI NE İŞE YARAR?

✅ Pano kontrolü
✅ Proje – uygulama karşılaştırması
✅ Arıza tespiti
✅ İş güvenliği
✅ Kabul ve denetimler
✅ Bakım – revizyon çalışmaları

👉 Tek hat şeması yoksa pano “kör”dür.

---

TEK HAT ŞEMASINDA MUTLAKA OLMASI GEREKENLER

1️⃣ ENERJİ KAYNAĞI

Kontrol et:

• Şebeke mi? (TEDAŞ)

• Jeneratör var mı?

• UPS var mı?

• Güneş / trafo bağlantısı var mı?

Şemada açıkça yazmalı:

400V – 50Hz – 3P+N+PE

❌ “Enerji girişi belirsiz” olmamalı

---

2️⃣ ANA ŞALTER / ANA KESİCİ

Kontrol edilecekler:

• MCCB mi? ACB mi?

• Akım değeri (In)

• Kısa devre kesme kapasitesi (Icu – Ics)

• Motorlu mu, manuel mi?

📌 Şemada yazmalı:

3P MCCB 250A – Icu: 36kA

---

3️⃣ KORUMA ELEMANLARI

Sigortalar / Otomatik Şalterler

Dikkat et:

• Her hatta ayrı mı?

• Akım değerleri mantıklı mı?

• Üst–alt selektivite sağlanmış mı?

❌ 100A hatta 160A şalter
❌ Motor hattında C tipi şalter

---

4️⃣ KAÇAK AKIM KORUMA (RCD / RCCB)

Şemada mutlaka belirtilmeli:

• mA değeri (30mA – 300mA)

• Tipi (AC – A – B)

• Hangi hatları koruduğu

📌 Örnek:

4P RCCB 63A – 30mA – Tip A

❗ Kritik hata:

Tek RCD ile tüm panonun korunması ❌

---

5️⃣ FAZ – NÖTR – TOPRAK GÖSTERİMİ

Kontrol et:

• Nötr hattı çizilmiş mi?

• PE hattı ayrı gösterilmiş mi?

• N–PE karışıklığı var mı?

❌ Tek hat şemasında toprak gösterilmemesi çok yaygın bir hatadır.

---

6️⃣ KABLO BİLGİLERİ

Her hatta şunlar yazmalı:

• Kablo kesiti

• Damar sayısı

• Kablo tipi

📌 Örnek:

NYY 4x16 mm²

Kontrol et:

• Şemadaki kesit, sahadakiyle aynı mı?

• Uzun hatlarda kesit büyütülmüş mü?

---

7️⃣ YÜKLER (ÇIKIŞLAR)

Her çıkış net olmalı:

• Aydınlatma

• Priz

• Motor

• Klima

• UPS hattı

• Yangın hattı

📌 Yüklerin isimlendirilmesi şart:

L1 – Ofis Aydınlatma
M2 – Hidrofor Pompası

❌ “ÇIKIŞ-1, ÇIKIŞ-2” kabul edilmez

---

8️⃣ ÖLÇÜ ALETİ VE SİNYALLER

Tek hat şemasında yer almalı:

• Voltmetre

• Ampermetre

• Akım trafosu (CT)

• Faz lambaları

Kontrol et:

• CT oranları yazıyor mu?

• Ölçüm noktaları doğru mu?

---

9️⃣ YEDEK HATLAR VE GENİŞLEME

İyi bir tek hat şemasında:

• Yedek sigorta yerleri

• Boş şalterler

• Gelecek yük alanları belirtilir

📌 Not düşülmeli:

Yedek – Gelecek ilave için

---

10️⃣ STANDART VE YÖNETMELİKLER

Tek hat şeması şu mevzuatlara uygun olmalı:

• ⚖️ Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği

• ⚖️ Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri

• 📘 TS EN 61439 (Panolar)

• 📘 IEC 60617 (Semboller)

• 📘 İş Sağlığı ve Güvenliği Mevzuatı

---

TEK HAT ŞEMASI KONTROL LİSTESİ (SAHADA)

✔ Proje var mı?
✔ Güncel mi?
✔ Pano kapağında asılı mı?
✔ Uygulama ile birebir mi?
✔ Şalter – kablo – yük eşleşiyor mu?
✔ Etiketler uyumlu mu?
✔ Revizyon tarihi var mı?

---

EN SIK YAPILAN HATALAR

❌ Tek hat var ama pano farklı
❌ Kablo kesiti yazılmamış
❌ Nötr/toprak gösterilmemiş
❌ RCD bilgisi eksik
❌ Yük isimleri belirsiz
❌ Revizyon yapılmış ama şema güncellenmemiş

---

ALTIN KURAL

Tek hat şeması = Panonun kimliği

Kimliği olmayan pano:

• Kabulden geçmez

• Arızada zaman kaybettirir

• İş kazasına davetiye çıkarır

(SAYFA YAZISI)

TÜM İÇERİK...................WIN Otomasyon Fuarı 2015
Tavsiye Ettiğimiz Hesapmakinası  TIKLA
www.elektrikegitimi.com